بررسي شاخصهاي دانهبندي خاك با استفاده از دو روش الك تر و خشك در مطالعات فرسايش آبي و بادي

Transcript

1 دو بررسي شاخصهاي دانهبندي خاك با استفاده از دو روش الك تر و خشك در مطالعات فرسايش آبي و بادي محمدرضا اختصاصي و همكاران فصلنامه علمي- پژوهشي خشك بوم جلد شماره پاييز و زمستان 9 بررسي شاخصهاي دانهبندي خاك با استفاده از دو روش الك تر و خشك در مطالعات فرسايش آبي و بادي (مطالعه موردي: رسوبات دشت سر پوشيده يزد) -محمدرضا اختصاصي دانشيار دانشكده منابع طبيعي دانشگاه يزد Mr_ekhtesasi@yazd.ac.ir -حميدرضا عظيمزاده دانشيار دانشكده منابع طبيعي دانشگاه يزد چكيده دريافت: 9/9/ پذيرش: 9// فرسايشپذيري آبي و بادي به عنوان يكي از مهمترين عوامل كاربردي در مطالعات فرسايش و رسوب در ايران و جهان است. منحني دانهبندي خاك يا رسوب نقش كليدي در تخمين فرسايشپذيري (آبي و بادي) ايفا ميكند. دانهبندي با استفاده از دو روش الك خشك و يا تر انجام ميشود. روشهاي اندازهگيري هيدرومتري و پيپت مبتني بر قانون استوكس و سرعت سقوط آزاد ذرات در محيط سيال ) بآ ( صورت ميگيرد. در روش دانهبندي با الكتر و هيدرومتري خاكدانهها به صورت فيزيكي و شيميايي متلاشي شده و به ذرات ريزتر تبديل شود. در حاليكه در دانهبندي با الك خشك متلاشي شدن خاكدانهها با توجه به استحكام آنها بهطور كامل انجام نميشود. به همين دليل شاخصه يا كمي و بافت متفاوتي را نسبت به شرايط مرطوب نشان ميدهد. در تحقيق حاضر به منظور مقايسه توزيع اندازه ذرات خاك و شاخصهاي كمي دانهبندي به دو روش الك تر و الك خشك نمونه خاك از دشت سر پوشيده يزد تهيه گرديد. پس از آمادهسازي نمونهها عمليات دانهبندي به دو روش الك تر و خشك با استفاده از طبقه روزنهاي شامل كمتر از ميكرون تا بزرگتر از ميكرون انجام شد. با ورود دادهها به نرم افزار دانه سنج يا G.R.Graph شاخصهاي مهم دانهبندي يا مورفومتري از جمله قطر ميانه ميانگين جورشدگي و چولگي محاسبه گرديد. نتايج به دست آمده از تجزيه آماري دادهها در محيط نرم افزاري SPSS اختلاف معنيدار بين تمامي شاخصهاي مورد بررسي را در سطح % نشان داد. دست آورد اين تحقيق بيانگر اين واقعيت است كه به منظور برآورد دقيقتر و بهتر فرآيند فرسايش بادي استفاده از نتايج دانهبندي الك خشك و براي فرسايش آبي نتايج دانه بندي به روش الك تر مناسبتر است. نتايج تحقيق نشان داد كه متوسط قطر ميانگين و قطر ميانه حاصل از دانهبندي نمونههاي خاك به روش الك خشك تقريبا / برابر متوسط قطر ميانگين همان خاك به روش الك تر است. واژگان كليدي: الك تر الك خشك قطر ميانگين جور شدگي چولگي دشت يزد. مقدمه بافت خاك به عنوان يكي از عوامل مو ثر در هر دو نوع فرسايش آبي و يا بادي مورد استفاده قرار ميگيرد. ارتباط منحنيهاي هيلشتروم و شيلدز در ارتباط با سرعت آستانه حمل و رسوب ذرات در محيط آبي بر پايه قطر ذرات خاك يا رسوب بنا شده است ; (Keylok,.Miedema, ) افزون بر آن روابط سرعت آستانه فرسايش بادي و فرسايشپذيري خاك نيز با استفاده از قطر ذرات خاك تعريف شده است Chepil, 9; ).(Chepil, 9; Chepil & Woodruff, 9 در بيشتر مدلهاي قديم و جديد برآورد فرسايش خاك اعم از آبي و بادي نيز از شاخصه يا گرانولومتري از جمله قطر ميانه قطر دهكها درصد ذرات بزرگتر / شن از mm سيلت و رس استفاده ميشود. از جمله شاخصهاي دانه- بندي كه استفاده ميشود قطر ميانه قطر ميانگين - Hjulstorm - Sheilds

2 دو فصلنامه علمي- پژوهشي خشك بوم جلد شماره پاييز و زمستان 9 Chepil (9) فراواني ذرات با قطر بزرگتر از مقدار خاص كج شدگي يا چولگي است. بر اساس ديدگاه جورشدگي (Chepil & Woodruff, 9) خاكهاي سطحي در صورتي كه داراي كمتر از % ذرات فرسايشپذير كوچكتر از /mmباشد در مقابل فرسايش بادي پايدار و نيازي به اقدامات حفاظتي ندارند. كمينه سرعت آستانه فرسايش بادي خاك مربوط به ذراتي است كه داراي قطر / /- mm است (Bagnold,.9) در صورتيكه قطر ميانگين ذرات بزرگتر يا كوچكتر از اين مقدار باشد سرعت آستانه افزايش مييابد.(Refahi, ) ذرات اوليه خاك (رس سيلت و شن) به ندرت به صورت جدا از هم بوده و بيشتر به وسيله عوامل پيوند دهنده آلي معدني مانند پليساكاريدها و اكسيدهاي آهن و آلومينيوم و غيره سيماني شده و خاكدانههاي پايداري را تشكيل ميدهند.(Barzegari, ) بخشي از سيمان پيوند دهنده ذرات خاك خشك را نمكهاي محلول در آب مانند هاليت گچ و آ كه تشكيل ميدهد كه در مقابل آب پايدار نبوده و باعث ناپايداري كلوخهها ميشود.(Ekhtesasi et al., ) پايداري خاكدانههاي خشك در مقابل سايش و يا خردن شدن متفاوت بوده و زمان قرار گرفتن نمونهها در الك نيز در تغيير نتايج دانهبندي مو ثر است. به همين منظور از اين پديده به عنوان عامل پايداري خاكدانههاي خشك استفاده ميشود.(Morovati, ) اندازهگيري مستقيم ضريب سايش ذرات خاك بسيار سخت و پر هزينه بوده و به تجهيزات پيچيده نيز نيازمند است. نتايج مطالعات (Hagen, 99) نشان داد كه رابطه نزديكي بين انرژي خرد شدن سله و خاكدانههاي خاك با ضريب سايش وجود دارد. وي رابطه مستقيم و غيرخطي را بين سايش و انرژي لازم براي خرد شدن خاكدانهها اراي ه نمود (Hagen.et al., 99) پايداري خاكدانههاي خشك بنا به تعريف انرژي لازم براي خرد شدن خاكدانهها تقسيم بر جرم خاكدانههاي خرد بوده و شاخص پايداري خاكدانههاي خشك در معادله است WEPS با مطالعه فرسايشپذيري خاكهاي گوناگون با مقادير متفاوت آهك دريافت كه فرسايش- پذيري بادي خاك تحت تا ثير نوع بافت خاك قرار دارد به نحوي كه با افزايش آهك به خاكهاي با بافت لوم سيلتي و يا لوم شني اندازه و ثبات كلوخهها كاهش و فرسايش پذيري آنها افزايش مييابد. همچنين افزايش مقدار آهك در خاكهاي با بافت شني و يا شني لومي باعث افزايش اندازه ذرات و ثبات خاكدانه ميشود. Ekhtesasi et al. (99) يكي از دليلهاي حساسيت به باد بردگي خاكهاي دشت يزد - اردكان را فراواني زياد بلورهاي گچ و در برخي موارد آهك در خاك بر شمرده است. در تحقيق ديگري با عنوان بررسي تا ثير نمكهاي مختلف بر فرسايشپذيري خاك مشخص گرديد كه افزون بر نوع نمك مقدار نمك موجود در خاك بر فرسايش- پذيري خاك مو ثر بوده و پارهاي از نمكها در غلظتهاي مختلف نقش دوگانهاي در فرسايشپذيري خاك بازي مي- كنند.(Ekhtesasi et al., ) (9) Alizadeh در كتاب فيزيك خاك بيان ميدارد كه در كشاورزي براي درك بهتر از شرايط فيزيك خاك براي دانه بندي ذرات درشت تر از ميكرون از روش دانه بندي به كمك الك خشك و براي ذرات با قطر كوچكتر از ميكرون از روش دانه بندي در محيط مرطوب يا روش هيدرومتري استفاده مي شود. Chepil (9) نشان داد كه مواد آلي بر اندازه و ثبات خاكدانهها در مقابل فرسايش بادي تا ثير داشته و اين تا ثير در مراحل مختلف تجزيه مواد آلي خاك متفاوت است. وي مشاهده نمود كه پس از گذشت شش ماه افزايش بقاياي گياهي در خاك همراه با اضافه شدن قطر خاكدانهها فراوان ي نس بي ذرات خشك و پايدار خاك در مقابل فرسايش بادي افزايش يافته است. علت اين امر وجود مواد سيماني كننده حاصل از تجزيه بقاياي گياهي به وسيله ريز موجودات زنده خاك بيان نموده است. ترشحات چسبناك ساخته شده به وسيله اين ريز موجودات شامل صمغ موكوس و تركيبات پليساكاريدي بوده و قادر است ذرات را در محيطهاي خشك و نيمهخشك به هم پيوند دهد. Choate et al. () روشي براي تعيين توزيع دانهبندي ذرات خاك در شرايط خشك با استفاده از توزيع دانهبندي - Sorting الك تر بيان نمود. در اين روش تخمين توزيع اندازه ذرات - Skewness. (Zobeck, 99)

3 بررسي شاخصهاي دانهبندي خاك با استفاده از دو روش الك تر و خشك در مطالعات فرسايش آبي و بادي محمدرضا اختصاصي و همكاران در الك خشك بر اساس الك خاكهاي با رطوبت متوسط و مرطوب همان نوع خاك انجام ميشود. اين روش به ويژه براي ذرات با اندازه كوچك مفيد است. Stefano et al. () روشهاي ليزري و هيدرومتري را براي نمونه خاك دانهبندي شده از حوزه آبخيز سيسيلي را با هم مقايسه نمود. نتايج نشان داد كه مقدار شني كه در روش هيدرومتري اندازهگيري شده برابر با مقدار اندازهگيري شده در روش ليزري است. در حالي كه ذرات رس اندازهگيري شده در روش ليزري كمتر از روش هيدرومتري است. اين پژوهشگران معادلاتي را براي تبديل دو روش دانهبندي به يكديگر اراي ه دادند. در اين تحقيق همچنين تا ثير اندازهگيري مقدار رس در روش ليزري بر تخمين درصد سيلت و شن ريز بررسي شد كه ميتوان براي تخمين فرسايشپذيري خاك استفاده نمود. از آنجا كه توزيع قطر ذرات و ديگر شاخصهاي دانه- بندي در شرايط مختلف آزمون دانهبندي تر و خشك متفاوت است در اين تحقيق در نظر است تا با انتخاب دشت سر پوشيده يزد با خاكهاي ريز دانه و به طور عموم حساس به هر دو نوع فرسايش آبي و بادي شاخصهاي دانهبندي خاك در دو محيط تر و خشك مقايسه گشته تا در مطالعات مختلف از جمله فرسايش بادي و آبي برحسب نياز از مناسبترين شاخص كه مبتني بر واقعيت باشد استفاده شود. گرديد. شكل پراكنش نقاط نمونهبرداري در محدودة مورد مطالعه را نشان ميدهد. ب الف شكل. موقعيت منطقه مورد مطالعه در الف) كشور و ب) استان يزد. مواد و روشها به منظور انجام اين تحقيق تيپ ژي وموروفولوژي دشت سر پوشيده يزد اردكان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گرديد. تيپ دشت سرپوشيده كه به دشتهاي ريز دانه معروف است در بيشتر نقاط ايران و جهان اصلي- ترين كانونهاي فرسايش بادي را تشكيل داده و شاخص- هاي دانهبندي آن در مدلهاي برآورد فرسايش و رسوب استفاده ميشود (شكل ). نمونهبرداري در اين تحقيق به روش تصادفي - سيستماتيك و در امتداد نوار طولي يا ترانسكت از يزد به سمت اردكان انجام شد. در مجموع نمونه خاك از عمق - سانتيمتري (محدوده تحت تا ثير بادبردگي و فرسايش ورقهاي) و بدون سنگفرش سطحي برداشت شكل. موقعيت نمونهه يا برداشت شده خاك سطحي از دشت سر پوشيده يزد بر روي تصوير گوگل ارث.

4 دو فصلنامه علمي- پژوهشي خشك بوم جلد شماره پاييز و زمستان 9 براي اطمينان از كافي بودن تعداد نمونه آزمون حد كفايت نمونه (رابطه ) استفاده گرديد. در رابطه t α مقدار t جدول فيشر (درسطح معنيداري % معادل /9) CV ضريب تغييرات و d نسبت صحت مورد نياز (در اين تحقيق %) است (Bihamta & Zare n CV.Chahouki, ) ( ) براي آمادهسازي نمونههاي خاك ابتدا نمونهها داخل خشككن در دماي C به مدت ساعت قرار داده شد. سپس كلوخههاي خاك با چكش پلاستيكي تا اندازة كمتر از ميليمتر خرد و از هر نمونه گرم خاك (با دقت / گرم) وزن گرديد. به منظور انجام عمليات دانه- بندي از سري استاندارد الك بر اساس روش ASTM استفاده گرديد. از هفت الك با قطرهاي و ميكرون و ظرف جمعآوري ذرات كوچكتر از ميكرون (هشت طبقه دانهبندي) استفاده شد. همانگونه كه اشاره شد دامنه طبقات انتخاب شده هر الك برابر با نصف قطر الك فوقاني در مقياس متريك و يا يك في (phi) در مقياس كرومباين است. براي دانهبندي نمونههاي خاك در شرايط تر از يك ليتر آب مقطر و محلول كالگون % استفاده شد. عمليات تكان دادن نمونهها با شدت متوسط و براي هر دو محيط تر و خشك به مدت دقيقه انجام شد. وزن كردن نمونهه يا الك شده با دقت دو رقم اعشار صورت گرفت. به منظور تعيين شاخصهاي آماري دانهبندي از نرم افزار دانه سنج G.R.graph SPSS, و براي تجزيه و تحليل آماري از نرم افزار استفاده شد. خشك و تر و وارد نمودن دادههاي حاصل از توزين جمعيتهاي دانهبندي شده به نرم افزار دانهسنج نتايج هر جمعيت بر حسب درصد استخراج گرديد (جدولهاي و ). نتايج حاصل از محاسبه شاخصهاي دانهبندي نمونهها شامل قطر ميانه قطر ميانگين جورشدگي يا واريانس و چولگي يا كجشدگي نيز در جدول خلاصه شده است. شكل نتايج دانهبندي به دست آمده از دو روش دانهبندي خشك و تر براي نمونه شماره (اشكذر) را نشان ميدهد. فاصله دو منحني و همچنين مقادير D اختلاف معنيداري بين منحنيهاي تجمعي حاصل از دانه- بندي خاك در شرايط خشك و تر را نشان ميدهد. بر اساس شكل هر چند كه اختلاف در اندازه ذرات بزرگ- تر از ميكرون در دو روش كاهش مييابد ولي در قطرهاي ريزتر از اين مقدار كه نقش تعيين كنندهاي در پتانسيل فرسايش بادي ايفا ميكند اختلاف مذكور چشم- گير و معنيدار است. نتايج با توجه به ضريب تغييرات به دست آمده از نمونه اوليه و با قبول خطاي % در نتايج حداقل تعداد نمونه لازم 9 نمونه ميباشد. ولي به منظور افزايش دقت وكاهش خطا در اين مطالعه تعداد نمونهها به عدد افزايش يافت. پس از دانهبندي نمونهها در دو محيط

5 بررسي شاخصهاي دانهبندي خاك با استفاده از دو روش الك تر و خشك در مطالعات فرسايش آبي و بادي محمدرضا اختصاصي و همكاران جدول. نتايج حاصل از دانه بندي خاك سطحي اراضي دشت سر پوشيده يزد به روش الك تر به درصد > منطقه- قطر ذرات به ميكرون > اشكذر جمع همت آباد ميبد سفال گري ميبد دانشگاه آزاد سبخاي االله آباد ميبد شهرك صنعتي فهرج خويدك خويدك كوره آجر اردكان اشكذر همت آباد ميبد سفال گري ميبد دانشگاه آزاد سبخاي االله آباد ميبد شهرك صنعتي فهرج خويدك خويدك كوره آجر اردكان جدول. نتايج حاصل از دانه بندي خاك سطحي اراضي دشت سر پوشيده دشت يزد به روش الك خشك به درصد > منطقه قطر ذرات به ميكرون > اشكذر جمع همت آباد ميبد سفال گري ميبد دانشگاه آزاد سبخاي االله آباد ميبد شهرك صنعتي فهرج خويدك خويدك كوره آجر اردكان اشكذر همت آباد ميبد سفال گري ميبد دانشگاه آزاد سبخاي االله آباد ميبد شهرك صنعتي فهرج خويدك خويدك كوره آجر اردكان

6 دو فصلنامه علمي- پژوهشي خشك بوم جلد شماره پاييز و زمستان 9 9 الك خشك الك تر درصد قطر ذرات (ميكرون) شكل. نمودار توزيع اندازه ذرات خاك سطحي - نمونه اشكذر از دو روش الك خشك والك تر. در جدول نتايج حاصل از محاسبه شاخصهاي دانه- بندي نمونههاي خاك دشتسر پوشيده يزد اردكان خلاصه شده است. مقياس مقادير اراي ه شده برحسب في (لگاريتم در پايه عدد مقادير بر حسب ميليمتر) است. همانگونه كه در جدول منعكس شده است متوسط قطر ميانگين و قطر ميانه حاصل از دانهبندي نمونههاي خاك به روش الك خشك تقريبا / برابر متوسط قطر ميانگين همان خاك به روش الك تر در مقياس في اندازهگيري شده است. نوع دانه بندي منطقه اشكذر جدول. * نتايج حاصل از محاسبه شاخصهاي دانهبندي خاك سطحي نمونههاي برداشت شده در دشت سر پوشيده يزد قطر ميانگين قطر ميانه الك تر جور شدگي چولگي قطر ميانگين الك خشك قطر ميانه جور شدگي چولگي / / / / / / / / / / همت آباد ميبد سفال گري ميبد دانشگاه آزاد سبخاي االله آباد ميبد شهرك صنعتي فهرج خويدك خويدك كوره ها اردكان اشكذر همت آباد ميبد سفال گري ميبد دانشگاه آزاد سبخاي االله آباد ميبد شهرك صنعتي فهرج خويدك خويدك كوره ها اردكان ميانگين *- مقياس اندازه ها برحسب في است.

7 بررسي شاخصهاي دانهبندي خاك با استفاده از دو روش الك تر و خشك در مطالعات فرسايش آبي و بادي محمدرضا اختصاصي و همكاران مقايسه شاخص قطر ميانگين ذرات خاك در دو حالت الك خشك و تر در شكل نشان داده شده است. بر اساس شكل همواره قطر ميانگين ذرات خاك در شرايط دانهبندي با الك خشك بيشتر از شرايط تر است به نحوي كه اين اختلاف به يك تا دو واحد در مقياس في ميرسد. علت اين پديده از هم پاشيدگي بستهها يا كلوخههاي خاك در شرايط مرطوب است.. قطر ميانگين الك خشك قطر ميانگين الك تر قطر ميانگين ) يف ( شماره نمونه شكل. مقايسه شاخص قطر ميانگين در شرايط دانه بندي با الكهاي خشك و تر. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل آماري دادهها بررسي نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون كاي اسكور انجام شد. نتايج نشان داد كه دادهها با اطمينان %9 از توزيع نرمال تبعيت نموده و بنابراين امكان تجزيه وتحليل پارامتري آنها وجود دارد. به منظور مقايسه نتايج شاخصهاي آماري به دست آمده از دانهبندي خاك در شرايط خشك و تر از آزمون آماري افزار t SPSS مستقل به كمك نرم استفاده شد. مقايسه آماري ميانگين قطر ذرات خاك قطر ميانه جورشدگي چولگي و قطر كوچكتر از %9 در نمونههاي دانهبندي شده تر و خشك نشان از اختلاف معنيدار ميانگين قطر ذرات در دو روش مورد استفاده دارد.(P value</) بحث و نتيجهگيري نتايج به دست آمده از مقايسه دانهبندي خاك در دو حالت خشك و تر نشان داد كه بيشتر شاخصهاي دانه- بندي در اين دو حالت به طور كامل متفاوت بوده و نتايج معنيداري را درسطح % نشان ميدهد. اين دستآورد بيانگر اين است كه در مطالعات مربوط به فرسايش آبي و بادي بايد شيوه دانهبندي خاك را بر حسب شرايط كاري و نوع مطالعات مورد نظر انتخاب و از نتايج آن در اجراي و استفاده از مدلهاي رايج بهره برد. در مدلهاي فرسايش آبي مبتني بر فرآيند از جمله فرسايش بادي WEPP WEPS و مدل برآورد به پارامترهاي دانهبندي خاك نياز است. نكته اساسي اين است كه نميتوان براي يك دشت و يا رخساره به هر دو مدل با رفتار متفاوت اعداد يكساني را وارد نمود. چرا كه رفتار خاك در شرايط خشك در مقابل باد و فرسايش بادي با رفتار آن در شرايط تر و در مقابل حركت آب و فرسايش آبي به طور كامل متفاوت است. نتايج حاصل با تحقيقات انجام شده توسط Morovati Golkarian () () انطباق نزديكي نشان ميدهد. و Choate et al. () دستآورد ديگر اينكه در خاكهاي ريز دانه به دليل سيمان اوليه ناشي از نمكهاي انحلالپذير در خاك و از سوي ديگر چسبندگي ذرات رس در حضور كاتيونه يا با بار مثبت ميانگين خاكدانهها در شرايط خشك به طور معمول درشت دانه تر از ميانگين همين خاك در شرايط دانهبندي با الك تر است. بنابراين پيشنهاد ميگردد در مطالعات مربوط به فرسايش بادي كه در محيط خشك و -Water Erosion Prediction Project - Wind Erosion Prediction System

8 دو فصلنامه علمي- پژوهشي خشك بوم جلد شماره پاييز و زمستان 9 بدون رطوبت صورت ميگيرد از شاخصهاي دانهبندي درشرايط الك خشك و در مطالعات مرتبط با فرسايش آبي از شاخصهاي دانهبندي در شرايط مرطوب يا الك تر استفاده شود. تقدير و تشكر به اين وسيله از معاونت پژوهشي دانشگاه يزد و دانشكده منابع طبيعي به خاطر تا مين اعتبار و امكانات لازم براي انجام طرح پژوهشي حاضر قدرداني ميشود. از آقاي مهندس اصغر زارع چاهوكي و مهندس زهرا وطن- خواه و آقاي مهندس محسن صادقيان كارشناسان آزمايشگاههاي ژي ومورفولوژي و خاك دانشگاه يزد به خاطر همكاري در انجام آزمايشها تشكر و قدرداني ميگردد. References Azimzadeh, H. R. (). Study on application of wind erosion prediction system WEPS and IRIFR on fallow lands of Yazd- Ardakan plain. PhD. Thesis, University of Tehran, (in Farsi). Alizadeh, A. (9). Soil physics, Imam Reza University, Mashhad, Iran, (in Farsi). Bagnold, R. A. (9). The size-grading of sand by wind. Proc-R. SOC. London. Ser. A, -. Barzegar, A. R. (). Fundamentals of soil physics, Shahid Chamran University Press. pp, (in Farsi). Bihamta, M., & Zare-Chahouki, M. (). Principles of statistics in rang sciences. nd Edi, University of Tehran Publishing, pp, (in Farsi). Chepil, W. S. (9). Factors that influence clod structure and erodiblity of soil by wind: III. calcium carbonate and decomposed organic matter. Soil Science,, -. Chepil, W. S. (9). Soil conditions that influence wind erosion. USDA Tech. Bulletin. Chepil, W. S., & Woodruff, N. P. (9). The physics of wind erosion and its control. Advances in Agronomy,, -. Choate, L. M., Ranville, À. J. F., Bunge, À. A. L., & Macaladyà, D. L. (). Dermally adhered soil:. Reconstruction of dry-sieve particle-size distributions from wet-sieve data. Integrated Environmental Assessment and Management, (), -9. Ekhtesasi, M. R., Ahmadi, H., Baghestani, N., Khalili, A., Feiznia, S. (99). Study of the Yazd-Ardakan sand dunes origin. Iran Research Institute of Forest and Rangelands Pub. No,, (in Farsi). Ekhtesasi M. R., Akhavan Ghalibaf, M., Azimzadeh, H. R., Emtehani, M. H. (). Effects of salts on erodibility of soil by wind. Iranian Journal Natural Research,, -, (in Farsi). Golkarian, A. (). Run the WEPP in Bar Neishabour watershed. MSc Thesis, University of Tehran, (in Farsi). Hagen, L. J. (99). Wind erosion mechanics: Abrasion of aggregated soil. American Society of Agricultural Engineers, (), -. Hagen, L. J., Skidmore, E. L., & Saleh, A. (99). Wind erosion: Predictions of aggregate abrasion coefficients. American Society of Agricultural Engineers, (), -. Keylok, C. (). The holstrom curve GR, Richmond school district No., -. Available on: Miedema, S. A. (). Constructing the shields curve, A new theoretical approach and its applications, WODCON XIX, Beijing China. Retrived September, - From Morovati Sharifabad, A. (). Study on the relation between soil physio-chemical properties and erodiblity in Rodasht- Isfahan, MSc thesis, Isfahan University of Technology, (in Farsi). Refahi, H. G. (). Wind erosion and its control, University of Tehran. pp, (in Farsi). Stefano, C. D., Ferro, V., & Mirabile, S. (). Comparison between grain-size analyses using laser diffraction and sedimentation methods. Biosystems Engineering, (), -. IAgrE. doi:./j.biosystemseng... Zobeck, T. M. (99). Abrasion of crusted soils: I nfluence of abrader flux and soil properties. Soil Science Society of American Journal,, 9-9.

9 Arid Biome Scientific and Research Journal Vol. No. Investigation on the dry and wet sieving soil granolometry indices and its application in water and wind erosion studies (Case study: Yazd plain). M. R. Ekhtesasi, Associate Professor, Faculty of Natural Resources and Eremology, Watershed Management Department, ADRI, Yazd University, I. R. Iran. H. R. Azimzadeh, Associate Professor, Faculty of Natural Resources and Eremology, Environmental Sciences Department, ADRI, Yazd University, I. R. Iran. Received: Nov Accepted: Mar Abstract Soil erodiblity or detachability is one of the most important and applicable index in wind and water erosion studies. Grain size distribution curve plays key role in estimating soil (wind and water) erodiblity. Two approaches of dry and wet sieve methods, are often used for determining of soil grain size distribution. Hydrometer and pipette methods are based on Stokes' law and free falling of soil particles in fluid (water). In wet sieving or hydrometer method, mechanical and chemical approaches have been applied to disperse the aggregates to finer particles. Whereas, in dry sieving method, texture indices are different in compare to wet methods, because aggregates dispersion doesn t occur. In this research, soil samples were taken from fine grain plains of Yazd. After preparing of soil samples, dry and wet sieving methods were applied in eight sieve classess (μm < d μm). Using G.R. Graph software, the important indices of grain size distribution including mean diameter, median diameter, skewness and sorting were calculated. Results show a significant different between all of the grain size distribution indices in % level. It can be concluded that in wind erosion and water erosion studies, using dry sieving and wet sieving are recommended, respectively that for describing the wind erosion phenomena it is prefer to use the dry sieving method as well as wet sieving for water erosion. The results also show that the average of mean diameter and median diameter in dry sieving, is approximately. times more than form average diameter of wet sieving. Keywords: Dry sieving: Wet sieving; Sorting; Skewness; Yazd.